Bodem en water sturend – ecologische regeneratie als basis: dit is niet voor niets het eerste principe van Het Nieuwe Kompas.

Met het overschrijden van maar liefst 6 van de 9 planetaire grenzen is het leven op aarde voor mensen niet langer gewaarborgd. Als we geworteld vanuit landschap en gemeenschap in gebieden in actie komen, moeten we niet vergeten dat de Aarde als geheel een levend systeem vormt dat ernstig onder druk staat.
Net zoals de Aarde als geheel niet zonder haar longen kan (het Amazonegebied), kan geen enkel gebied zonder een gezonde, bij het gebied passende hoeveelheid zoetwater, en een mate van biodiversiteit die de ecosystemen in het gebied stabiel houden. Om maar een paar grenzen te benoemen.

Wie werkt vanuit gebieden loopt automatisch aan tegen lastige vragen als het gaat om planetaire grenzen. Het Novex-programma spreekt in dit kader van de plicht om problemen niet af te wentelen in de tijd en in de ruimte. Maar hoe doe je dat? We wentelen op dit moment voortdurend af. Hoe gaan we om met onrecht uit het verleden? Dit is met recht een zoektocht, die we met open ogen en hart aan moeten gaan.

Het Nieuwe Kompas principe (4) om met beschikbare middelen altijd op zoek te gaan naar meervoudige oplossingen, kan wellicht helpend zijn. Maar biedt geen sluitend antwoord. Door te werken in de tussenruimte (principe 2) en met de onderstroom (principe 3) kunnen deze lastige vragen in het midden worden gelegd en met rust en open hart worden onderzocht. En door vanuit gebieden institutionele vernieuwing te voeden (principe 5) kan soms ineens meer dan we denken, zonder daarbij af te wentelen.

Dit kan bijvoorbeeld door toekomstige generaties nu al een stem te geven. In Yahaba Japan werd op deze wijze besloten om de waterprijs niet te verlagen, maar juist te verhogen om verwachte noodzakelijke investeringen in de toekomst te waarborgen (bron: de Toekomst aan Tafel, 14 november 2024, Nationaal Deltaprogramma).